Przedszkole jak dom

Motto to powinno przyświecać szczególnie tym, którzy na co dzień pracują z dziećmi w wieku przedszkolnym. Zjednanie dziecka sobie, a nieurażenie go, jest ogromnym wyzwaniem dla nauczyciela.

Mówi się, że przedszkole jest drugim domem dla dzieci, gdyż spędzają w nim większą część dnia. Jak każdy dom zapewnia dzieciom poczucie bezpieczeństwa i miłości, tak i przedszkole powinno o to zadbać. Bardzo ważną rolę odgrywa tutaj postawa nauczyciela. Szczególnie ważne jest to w grupach młodszych, w których rozłąka z rodzicami na osiem lub dziewięć godzin jest dla dziecka ogromnym przeżyciem. Czy będzie to przeżycie przykre czy miłe, zależeć będzie od kultury osobistej i stosunku nauczyciela do dziecka. Kontakty indywidualne z dziećmi powinny stanowić naczelną zasadę w pracy nauczyciela wychowania przedszkolnego. Wynika to przede wszystkim z dwóch czynników:

• każde dziecko jest indywidualnością
• konieczne jest poznanie każdego dziecka w celu właściwego kierowania jego rozwojem, zaspokajania jego potrzeb psychicznych i społecznych.

Każde dziecko, będąc indywidualnością, oczekuje od nauczyciela czegoś innego: nieśmiałe czeka na dodanie mu odwagi, niezdarne na pomoc, lubiące samotność pragnie spokojnego miejsca do zabawy, nieumiejące podjąć decyzji prosi o radę. Wrażliwe na krzywdę łatwo się wzruszają, uparte pragną postawić na swoim, zbyt rozmowne nie pozwalają wypowiedzieć się innym. Te nieliczne przykłady różnic między dziećmi wskazują na trudności w wychowaniu ich grupy. Oczywiście można je przezwyciężyć, znając psychikę dziecka i warunki jego rozwoju.
Czynniki sprzyjające rozpoznaniu indywidualnych cech każdego dziecka:

• niektóre właściwości psychiczne tego wieku,
• dużą ilość czasu przeznaczonego na swobodną działalność dzieci, podejmowaną z ich własnej inicjatywy (zabawy dowolne),
• bezpośredni kontakt nauczyciela z dzieckiem,
• możliwość częstego kontaktu z rodzicami.

Dziecko w tym wieku jest na ogół ufne, bardziej szuka kontaktu z dorosłymi niż z rówieśnikami. Jeżeli nauczycielowi udało się w pierwszych kontaktach z grupą zyskać zaufaniejej członków, to może mieć pewność, że ich stosunek do niego będzie szczery. Powiedzą mu o wszystkim, o sprawach miłych i przykrych, o przedszkolnych sympatiach i niepowodzeniach, będą czuły się bezpiecznie.
Dzieci już w wieku przedszkolnym, gdy zetkną się w swoim otoczeniu z okazywanymi im uczuciami negatywnymi, mają poczucie zagrożenia, osamotnienia. Podstawowym warunkiem skuteczności w pracy nad zaspokajaniem potrzeb społecznych dzieci jest wytworzenie właściwej atmosfery, czyli klimatu wychowawczego. Rozumiemy przez to pogodny nastrój panujący w otoczeniu małego człowieka. Szczególnie bowiem dzieci nieśmiałe, niezaradne, izolujące się od pozostałych, pozbawione poczucia własnej wartości wymagają takiego klimatu psychicznego, który ułatwiłby nauczycielowi indywidualną pracę z nimi.
Nauczyciel zyska autorytet, jeżeli dzieci będą przekonane, że potrafi je pogodzić w sporach, wszystko wyjaśnić, że jest sprawiedliwy, choć wymagający, dotrzymuje słowa, wierzy w ich możliwości, umie zachęcić do pracy i cierpliwie czeka na jej wykonanie, że bawi się z nimi, zachowuje jak członek grupy. Wtedy chętnie będą przychodzić do przedszkola.
Wpływ na dobre samopoczucie dzieci w przedszkolu ma także styl pracy nauczyciela. Możemy wyróżnić dwa style pracy: otwarty i zamknięty.

Ważne są także wzajemne stosunki między dziećmi. Realizowanie w przedszkolu takich zadań, jak kształtowanie koleżeńskiej postawy, a więc życzliwego stosunku do koleżanek i kolegów, współczucia dla innych, chęci niesienia pomocy, zgodnego współdziałania w zabawie i w pracy – wymaga dużego nakładu pracy opiekuna. Musi on różnymi metodami zmierzać do tego, aby wszyscy jego podpieczni mieli we wszystkim równe prawa. Nauczyciel ma wpływ na właściwy układ stosunków między członkami grupy, jeżeli oprócz sympatii do dzieci i chęci zajmowania się nimi cechuje go duża wrażliwość i takt, umiejętność wnikania w różnice dziecięcych usposobień, zdolność odkrywania wszystkich dróg do poznania osobowości małego człowieka.
Na dobre samopoczucie dziecka w przedszkolu ma również wpływ urządzenie sali. W rozmieszczeniu umeblowania w salach dzieci młodszych należy przewidzieć więcej wolnego miejsca dla stworzenia warunków dla zaspokojenia silnej w tym wieku potrzeby ruchu. Dobrze jest zapewnić swobodny dostęp do wszystkich zabawek. Dużym zainteresowaniem cieszą się zawsze kąciki tematyczne, np. lalek, fryzjerski, lekarski, majsterkowicza itp. Urządzanie sali dla dzieci starszych, ustalanie miejsc i kącików zabaw, rozmieszczanie zabawek powinno się odbywać przy ich udziale, by poczuły się współgospodarzami swojego drugiego domu.
Bardzo trudnym zadaniem nauczyciela jest wytworzenie takiej atmosfery, żeby dziecko chętnie uczęszczało do przedszkola i dobrze się w nim czuło. Połowa sukcesu to okazanie podpiecznym serca i emocjonalne zaangażowanie się w ich problemy. Istotne jest to, aby nie tylko mówić do dziecka, ale rozmawiać z nim jak z przyjacielem, partnerem, i słuchać tego, co ma nam do powiedzenia. Unikajmy sformułowania „teraz nie mam czasu, porozmawiamy później” – jest to błąd, który trudno potem naprawić.
W życzliwej atmosferze, kiedy jest się otwartym na potrzeby małego człowieka, można bardzo wiele osiągnąć. Dziecko nasze pozytywne nastawienie do niego potrafi doskonale wyczuć i odwzajemnić. Czasem wystarczy tylko uśmiech, aby rozweselić jego smutną buzię, by poczuło się w przedszkolu bezpiecznie, bo przecież „przedszkole to nasz drugi dom”.