Zasady udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach

Marcin Jędraszyk

Zasady udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
Zgodnie z Ustawą z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty celem systemu oświaty jest m.in.. zapewnienie uczniom możliwości korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Ustawa w art. 22 ust. 2 pkt 11 stwierdza, że pomoc psychologiczo-pedagogiczna w przedszkolach, szkołach i placówkach powinna tworzyć warunki dla zaspokajania potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów. W szczególności powinna wspomagać rozwój uczniów i efektywność uczenia się.
Na podstawie upoważnienia ustawowego Minister Edukacji Narodowej i Sportu wydał rozporządzenie z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 11, poz. 114).
Do organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej zobowiązane są publiczne przedszkola, publiczne szkoły oraz publiczne placówki. Pomoc ta udzielana jest w następujących obszarach:

1. diagnozowanie środowiska ucznia;
2. rozpoznawanie potencjalnych możliwości oraz indywidualnych potrzeb ucznia i umożliwianie ich zaspokojenia;
3. rozpoznawanie przyczyn trudności w nauce i niepowodzeń szkolnych;
4. wspieranie ucznia z wybitnymi uzdolnieniami;
5. organizowanie różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
6. podejmowanie działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach, oraz wspieranie nauczycieli w tym zakresie;
7. prowadzenie edukacji prozdrowotnej i promocji zdrowia wśród uczniów, nauczycieli i rodziców;
8. wspieranie uczniów metodami aktywnymi w dokonywaniu wyboru kierunku dalszego kształcenia, zawodu i planowaniu kariery zawodowej oraz udzielanie informacji w tym zakresie;
9. wspieranie nauczycieli w organizowaniu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu;
10. wspieranie nauczycieli i rodziców w działaniach wyrównujących szanse edukacyjne ucznia;
11. udzielanie nauczycielom pomocy w dostosowaniu wymagań edukacyjnych wynikających z realizowanych przez nich programów nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom;
12. wspieranie rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych;
13. umożliwianie rozwijania umiejętności wychowawczych rodziców i nauczycieli;
14. podejmowanie działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych.

Korzystanie z pomocy psychologiczo-pedagogicznej jest dobrowolne i nieodpłatne. Pomocy udziela się na wniosek ucznia, rodziców, nauczyciela - w szczególności nauczyciela uczącego ucznia, pedagoga, psychologa, logopedy, doradcy zawodowego, poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Pomoc psychologiczo-pedagogiczną organizuje dyrektor przedszkola, szkoły, placówki. W tym celu w przedszkolu (szkole, placówce) mogą być zatrudniani:

1. pedagog - nauczyciel zatrudniony na tym stanowisku powinien posiadać kwalifikacje niezbędne do zajmowania stanowiska w szkole, w której jest zatrudniony. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 155, poz. 1288 oraz z 2004 r. Nr 122, poz. 1290) nie określa wprost, jakie muszą być to kwalifikacje. Przyjmuje się, że absolwenci pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej, opiekuńczo-resocjalizacyjnej, profilaktyczno-społecznej i terapeutycznej posiadają kwalifikacje do zatrudnieniu na stanowisku pedagoga szkolnego. W każdym przypadku decyzja należeć będzie do zatrudniającego daną osobę dyrektora szkoły, gdyż to dyrektor (jako kierownik zakładu pracy, co wynika z art. 39 ust. 3 Ustawy o systemie oświaty) ocenia, czy posiadane kwalifikacje są wystarczające do wypełnienia zadań pedagoga szkolnego. Zadania te są określone w § 15 ust. 3 rozporządzenia w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach,
2. psycholog - kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela - psychologa określone zostały w § 6 ust. 2 rozporządzenia w sprawie kwalifikacji. Zgodnie z tym przepisem kwalifikacje posiada osoba, która legitymuje się dyplomem ukończenia studiów magisterskich na kierunku psychologia w specjalności odpowiadającej rodzajowi prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogicznie. Zadania psychologa zostały sprecyzowane w § 15 ust. 4 rozporządzenia w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach,
3. logopeda - kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela - logopedy określone zostały w § 6 ust. 1 rozporządzenia w sprawie kwalifikacji. Zgodnie z tym przepisem kwalifikacje posiada osoba, która ukończyła studia magisterskie lub podyplomowe w zakresie logopedii i posiada przygotowanie pedagogiczne. Zadania psychologa zostały sprecyzowane w § 15 ust. 5 rozporządzenia w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach,

a tylko w szkołach i placówkach:

1. doradca zawodowy - zadania doradcy zawodowego określone zostały w § 15 ust. 6 rozporządzenia w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Natomiast kwalifikacje wymagane dla szkolnego doradcy zawodowego ustalić można, posiłkując się wymaganiami stawianymi doradcom zawodowym zgodnie z art. 94 ust. 2 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415), Przepis ten określa kwalifikacje doradcy zawodowego, którym może zostać osoba, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, nie była karana, posiada obywatelstwo polskie lub wykaże się znajomością języka polskiego wystarczającą do wykonywania zadań, posiada wyższe wykształcenie. Przydatne byłoby również ukończenie studiów podyplomowych przygotowujących do pracy na stanowisku doradcy zawodowego. Ocena, czy dana osoba spełni wymagania stawiane doradcy, należy do dyrektora szkoły.

Zgodnie z rozporządzeniem formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej zależą od tego, w jakich jednostkach jest ona świadczona.
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu jest organizowana w szczególności w formie:

1. zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym;
2. zajęć psychoedukacyjnych dla rodziców;
3. porad, konsultacji i warsztatów dla rodziców i nauczycieli.

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole jest organizowana w szczególności w formie:

1. zajęć dydaktyczno-wyrównawczych;
2. zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym;
3. klas wyrównawczych (nie organizuje się ich w szkołach ponadgimnazjalnych i szkołach ponadpodstawowych oraz w szkołach specjalnych);
4. klas terapeutycznych (nie organizuje się ich w szkołach specjalnych);
5. zajęć psychoedukacyjnych dla uczniów;
6. zajęć psychoedukacyjnych dla rodziców;
7. zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu;
8. porad dla uczniów;
9. porad, konsultacji i warsztatów dla rodziców i nauczycieli.

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w placówce, stosownie do zakresu jej działania, jest organizowana w szczególności w formie:

1. zajęć dydaktyczno-wyrównawczych;
2. zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym;
3. zajęć psychoedukacyjnych dla uczniów;
4. zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu;
5. porad dla uczniów;
6. porad, konsultacji i warsztatów dla rodziców i nauczycieli.

Objęcie ucznia zajęciami dydaktyczno-wyrównawczymi, zajęciami specjalistycznymi, zajęciami psychoedukacyjnymi oraz nauką w klasie wyrównawczej lub klasie terapeutycznej wymaga zgody rodziców.